Bir aile, üç padişah

Seydişehir’in Akçalar Köyü’nden aynı aileye, Padişah Abdülaziz (1861-1876), II. Abdülhamid (1876-1909) ve V. Mehmed Reşad (1909-1918) dönemlerinde, Şeyh Ahmet Camii İmam ve Hatipliği ile ilgili Berat-ı Hümayun verildiği bildirildi.

Seydişehir’in Akçalar Köyü’nden aynı aileye, Padişah Abdülaziz (1861-1876), II. Abdülhamid (1876-1909) ve V. Mehmed Reşad (1909-1918) dönemlerinde, Şeyh Ahmet Camii İmam ve Hatipliği ile ilgili Berat-ı Hümayun verildiği bildirildi. Konuyla ilgili olarak Tarihçi Ercan Arslan şu açıklamaları yaptı: “Akçalar Mahallesi’ndeki Şeyh Ahmet Camii ile ilgili olarak Seydişehir Hurufat Defterleri’nde, Şevval 1141/Nisan 1729 tarihli ilk kayıtta caminin imam ve hatipliğini birlikte yürüten Ahmet ve İsmail’den, Ahmet’in ölümü üzerine İsmail’in tek olarak ataması yapılmıştır. Rebiü’l-Evvel 1153/Mayıs 1740 tarihinde ise İsmail’in beratı yenilenmiştir. Daha sonra İsmail’in de ölümüyle birlikte bu göreve oğlu Seyyid Mustafa Halife günlük yarım akçe ile imam olarak atanmıştır. Daha sonra uzun bir süre atama kaydı yapılmamıştır. Şeyh Ahmet Camii ile ilgili olarak yapılan son imam atamasında ise imam ve hatip Abdülmennan’ın ölümünden sonra yerine oğlu Ahmet imam olarak atanmıştır (Muharrem Parlak, Hurufat Defterlerinde Seydişehir, Y.L.T., Konya 2009). Akçalar Mahallesinden Emekli Öğretmen Ziya Akca (D.1959) Bey’in yakın geçmişte bizimle paylaştığı kişisel arşivinde bulunan üç berat bu konuda dikkat çekici idi. İnceleyip latinize ettiğimiz beratlardan ilki Seyyid Abdülmümin oğlu Seyyid Süleyman’ın oğullarından Ahmet’in hitabet görevi ile atanmasına dair Padişah Abdülaziz tuğralı 10 Aralık 1871 tarihli berattı. Berata (atama belgesi) göre Ahmet Efendi bu vazifeye 21 Eylül 1871’de günlük yarım hisse ücretle atanmıştı. İkinci berat 34.Osmanlı padişahı II. Abdülhamid Han tarafından 30 Nisan 1894’te verilmişti. Bu berata göre görevde olan Seyyid Mustafa oğlu Seyyid Hasan’ın vefatı üzerine oğlu Hüseyin imtihan edilerek 7 Mart 1894 tarihinde Şeyh Ahmet Camiine imam olarak atanmıştır. Üçüncü berat ise aynı aileden Seyyid Süleyman oğlu Ahmet’in çok yaşlanmasından dolayı kendi rızası ile görevinden ayrılması ile yerine damadı İbrahim oğlu Durmuş’un hatip olarak camiye görevlendirilmesine dair, 35.Osmanlı Padişahı V.Mehmed Reşad tarafından 20 Şubat 1913’te verilen berattır. Bu beratta Hatip Durmuş Efendi’nin 7 Eylül 1910 tarihinden itibaren yarım hisse ile bu vazifeyi ifa eylediği belirtilmektedir.”   VAZİFELERE BERAT-I HÜMAYUN İLE ATANMIŞLAR Tarihçi Arslan devam ederek “Seydişehir’in Akçalar Köyü’nün Akca Baba tarafından kurulduğu rivayet edilmektedir. Bu köyde 18.yüzyılda Ashab-ı hayrattan olan Şeyh Ahmet tarafından yaptırılan Şeyh Ahmet camiine görevlendirilecek imam ve hatip’in görevlendirilme şartları vakıfnamesinde belirtilmiş olmalıdır. Anlaşılan o ki aynı aileden isimler camiide imam ve hatip olarak imtihana tabi tutulup bu vazifelere berat-ı hümayun ile atanmışlardır. Yalnız Seyyid Süleyman oğlu Ahmet çok yaşlandığı bir dönemde erkek evladı olmadığı için bu göreve damadı İbrahim oğlu Durmuş Efendi atanacaktır. Durmuş Efendi 01.07.1872 doğumludur. Babası İbrahim Efendi, annesi Ayşe Hanım’dır. Seydişehir’de Medresesi bulunan Şeyh Hacı Abdullah Efendi’nin müritlerindendir. Durmuş Efendi, Seyyid Süleyman oğlu Ahmet Efendi’nin kızı Emine Sedef Hanım ile evlenmiştir. Hacı Abdullah Efendi, Durmuş Efendi evlendiğinde ona bir erkek evladı olacağını müjdelemiştir. O yüzden Durmuş Efendi 1900 yılında dünyaya gelen evladına (Şeyhine atfen) Abdullah Necati ismini koymuştur. Durmuş Efendi’nin mensup olduğu sülale Hatipler sülalesi adıyla bilinmektedir. Soyadı kanunu sonrası kendisi Akca soyadını almıştır. Durmuş Akca hoca 15.07.1952’de vefat etmiştir. Oğlu Abdullah Necati Akca ise ailenin imamlık yapan son temsilcisi olmuş ve 1963 yılında vefat etmiştir. Akçalar Mahallesinde mevcut cami, eski caminin yıkılmasıyla 1958 yılında yapılmıştır. Onun oğlu Süleyman Fehmi Akca (1939-2010) ise bizim röportaj yaptığımız Emekli Öğretmen Ziya Akca Bey’in babasıdır. Üç padişah döneminde Şeyh Ahmet Camiinde imamlık ve hatiplik vazifesinde bulunmuş bir aile ile karşı karşıyayız. Esasında Hurufat Defterlerinde ilk atama kaydının 1729 olduğu dikkate alındığında 1729 tarihinden 1918’e kadar Osmanlı Devletinde on üç padişah başa geçmiştir. Hatipler sülalesinin caminin imam ve hatiplik görevini bu on üç padişah döneminde de sürdürdüğü kanaatindeyiz. Çünkü bu tarz görevlendirmeler ilgili yapının vakıfnamelerinde belirtilen şartlar doğrultusunda yapılmaktaydı. Ziya Bey’in arşivindeki beratlar bu ailenin bahsi geçen vazifeler için ehil kimseler yetiştirdiğini ve görevlerini layıkıyla yerine getirdiklerini göstermektedir. Seydişehir tarihine yönelik araştırmalarımız, kişisel arşivlerdeki benzeri orijinal belgelere ulaşılmaya devam edilmesiyle zenginleşecektir” dedi.